بیشترین آمار مبتلایان به بیماری التهابی روده مربوط به سنین بین 10 تا 35 سالگی است، اما این بیماری در هر سنی ممکن است برای انسان بهوجود بیاید. حتی گاهی دیده شده است که بچههای خیلی کوچولوی کمتر از یک ساله هم این بیماری را گرفتهاند.
اما بیماری التهابی روده واقعاً چیست و چگونه میتوانیم از آن پیشگیری کنیم؟ بیایید با هم ادامه مطلب را بخوانیم.

بیماری التهابی روده چیست؟

این اسم در واقع به یک بیماری اشاره نمیکند، بلکه به مجموعهای از بیماریها مربوط است که باعث التهاب و اغلب زخم در رودهها میشوند. پس شاید بهتر باشد بهجای بیماری التهابی روده بگوییم: بیماریهای التهابی روده. این زخمها به صورت خراش یا پارگی در طول دیواره رودهها هستند که ایجاد درد و خونریزی در این دیوارهها میکنند.
سیستم گوارش بدن تو از یک لوله توخالی بلند به طول حدود 10 متر تشکیل شده است. بعد از اینکه غذا را قورت دادی، این غذا از طریق مِری وارد معده میشود. کار معده این است که تکههای جامد غذا را تجزیه کرده و به یک مخلوط مایع تبدیل کند. سپس ماهیچههای معده این مخلوط غذایی را به روده کوچک میفرستند، روده کوچک جایی است که عمل گوارش و هضم غذا تکمیل شده و مواد مغذی مورد نیاز، جذب بدن میشوند.
بعد از مرحله جذب، آنچه که از مخلوط مایع برجای میماند به سمت روده بزرگ حرکت میکند. در آنجا مایع باقیمانده هم جذب بدن شده و یک زباله جامد از مواد به درد نخور و اضافی غذاها تشکیل میشود. سپس روده بزرگ این زباله (یا همان مدفوع) را به سمت مقعد هُل میدهد، در این موقع است که تو احساس میکنی مدفوع داری و باید به دستشویی بروی.

انواع مختلف بیماریهای التهابی روده

دو نوع بیماری التهابی روده وجود دارد: بیماریهای کرون و کولیت اولسرو (بگو: کُ+لیت+اُل+سِرو).
بیماری کرون معمولاً در نقطهای که روده کوچک و روده بزرگ به هم میرسند، ایجاد میشود و باعث میشود که تمام دیوارههای رودهها متورم، دردناک و ملتهب شود. کرون میتواند بر هر بخشی از دستگاه گوارش مثل دهان، مری، معده، روده کوچک، روده بزرگ و مقعد تأثیر بگذارد.
برخلاف بیماری کرون، کولیت اولسرو فقط لایه داخلی روده بزرگ و مقعد را تحت تأثیر قرار میدهد. بعضی وقتها هم فقط مقعد عفونی میشود. اما هر دوی این بیماریها ممکن است برای سالیان طولانی در بدن انسان باقی بمانند و علائم آنها مدام بروز کند.
چرا بچهها بیماری التهابی روده میگیرند؟

هیچکس به درستی نمیداند که چه عاملی بیماریهای التهابی روده را بهوجود میآورد. دکترها فکر میکنند که غذا یا عوامل روحی (مثلاً استرس و اضطراب) نمیتوانند عامل ایجاد این بیماریها باشند. همچنین این بیماری مثل سرماخوردگی مُسری (واگیردار) نیست، اما آنها عقیده دارند که بیماریهای التهابی روده میتوانند ژنتیک یا وراثتی باشند. معنی بیماری ژنتیک یا وراثتی این است که از طریق ژنهای بدن پدر و مادر میتواند به فرزندشان منتقل شود و در خانواده ادامه پیدا کند. حدود 20 درصد کسانی که این بیماری را دارند، خویشاوندانی دارند که آنها هم به این بیماری مبتلا هستند، میدانی 20 درصد چقدر است؟ یعنی از هر 5 نفر، یک نفر. بعضی از دانشمندان عقیده دارند که این بیماری ممکن است در اثر نقصی در سیستم ایمنی بدن بهوجود بیاید.

علائم بیماریهای التهابی روده چیست؟

بیماریهای التهابی روده علائمی ایجاد میکنند که میتواند خفیف یا شدید باشد. این علائم و نشانهها عبارتند از:
• اسهالی که مرتب تکرار میشود، گاهی در مدفوع خون دیده میشود و گاهی هم بدون خون است.
• در مدت زمان خیلی کمی، بیمار وزن خیلی زیادی از دست میدهد.
• خستگی
• دل دردی که مدام تکرار میشود.
• تأخیر در رشد بدن کودک
شایعترین علامت کولیت اولسرو مدفوع شُل و آبکی است که ممکن است مخلوط با خون باشد. بعضی وقتها ممکن است مدفوع کردن برای شخص بیمار همراه با درد و سختی باشد.

دکتر چه کار میکند؟

از آنجایی که ممکن است بیماریهای التهابی روده با یک عفونت دیگر اشتباه گرفته شوند، تشخیص آنها سخت است. بر حسب علائم بیماری، سابقه پزشکی و معایناتی که پزشک انجام میدهد، میتوان این بیماریها را تشخیص داد، همچنین ممکن است دکتر تو را برای انجام آزمایش خون بفرستد. یک کار دیگری که معمولاً انجام میشود، کنترل مدفوع است تا معلوم شود که آیا روده بزرگ خونریزی دارد یا نه.
در بعضی از موارد، دکتر آزمایشی به نام بلع قرص باریُم یا عکسبرداری اشعه ایکس از دستگاه گوارش فوقانی انجام میدهد. قبل از انجام این آزمایش تو باید یک مایع حاوی مادهای به اسم باریُم را بخوری که البته ممکن است مانند گچ به نظر برسد اما خوشطعم است. سپس دکتر از یک دستگاه اشعه ایکس مخصوص استفاده میکند تا ببیند که باریُم چگونه تا مری و معده تو پایین میرود. باریم در عکسبرداری اشعه ایکس قابل مشاهده است و میتواند تصویر واضحی از معده و رودههای تو به دست بدهد. همچنین دکتر ممکن است از یک دوربین مخصوص خیلی کوچک استفاده کند تا نگاهی به داخل روده بزرگ تو بیندازد و ببیند چه اتفاقاتی آنجا دارد میافتد!
اگر بیماری التهابی روده در تو تشخیص داده شود، دکتر از تو خواهد خواست که یک رژیم غذایی کمچرب و با مقدار کم لبنیات و فیبر در پیش بگیری. داروهایی هم برای کاهش التهاب رودهها و جلوگیری از عفونت تجویز میشود.
بعضی وقتها نیاز به عمل جراحی وجود دارد. بچههایی که کولیت اولسرو دارند، ممکن است لازم شود بخشی از روده بزرگشان در یک عمل جراحی برداشته شود، اما این روش برای درمان بیماری کرون مفید نیست.

زندگی برای بچههایی که بیماری التهابی روده دارند، چگونه است؟

بیماری التهابی روده، بیماریی نیست که با بزرگ شدن کودک از بین برود. اما خیلی از بچهها هم هستند که ممکن است مدتهای خیلی طولانی – شاید چندین سال- از دست علائم این بیماری راحت باشند.
بعضی از بچههای مبتلا به بیماریهای التهابی روده ممکن است برای مدتی نتوانند به مدرسه بروند. مخصوصاً آنهایی که گرفتگیها و انقباضهاي دردناک، اسهال مکرر یا حالت تهوع و استفراغ دارند، نشستن در کلاس یا سوار شدن بر اتوبوس و سرویس مدرسه برایشان خیلی مشکل است. بعضی از این بچهها که مواد مغذی به بدنشان نمیرسد، نیاز دارند که به بیمارستان رفته و مواد مغذی را از طریق تزریق رگی دریافت کنند.
در بعضی از موارد برای بچههایی که مشکل رشد یا بلوغ دارند، درمان با هورمونهای رشد انجام میشود. بعضی از داروهای ضد التهابی که برای درمان و کنترل بیماریهای التهابی روده بهکار میروند، ممکن است باعث کُندی رشد یا اثرات جانبی دیگر مانند اضافه وزن و باد کردن صورت بشوند.
حالا لازم است که به یک نکته خیلیخیلی مهم توجه کنی. اگر دوست یا همکلاسی داری که دچار بیماری التهابی روده و عوارض جانبی داروهای آن است، مسخره کردن او بدترین کاری است که میتوانی انجام دهی. تو باید نسبت به او حساس و مهربان باشی و اگر دوستت دلش میخواست در مورد بیماریش حرف بزند با صبر و حوصله به حرفهایش گوش دهی. گاهی اوقات صحبت کردن در مورد مشکلات و بیماریها میتواند به انسان کمک کند که احساس بهتری داشته باشد.
بهترین کاری که کودکان مبتلا به بیماریهای التهابی روده میتوانند انجام دهند این است که خیلی خوب از خودشان مراقبت کنند، ورزش روزانه داشته باشند، داروهایشان را بهموقع مصرف کنند و غذاهایی بخورند که به رشد و تقویت آنها کمک کرده اما بیماریشان را بدتر نکند. با انجام این توصیهها، بچههای مبتلا به بیماری التهابی روده میتوانند یک زندگی عادی و خوب را تجربه کنند.