کاهش وزن نا خواسته
کاهش وزن نا خواسته
کاهش وزن نا خواسته و قابل ملاحظه در فردی که قبلاً سالم بوده اغلب نشانه بیماری زمینه ای است. به همین دلیل پزشکان در هنگام گرفتن شرح حال روتین از تغییرات وزن پرسش می کنند.
در صورت از دست دادن پنج درصد وزن بدن طی 12-6 ماه باید به سرعت بررسی های بیشتری به عمل آید. افراد سالم علی رغم تغییرات وسیع در مصرف کالری و میزان فعالیت روزانه، وزن خود را به طور چشمگیری در یک محدوده پایدار حفظ می کنند.
لازم به ذکر است که تقریباً نیمی از بیمارانی که مدعی کاهش وزن شدید هستند، بعد از اندازه گیری عینی وزن، تغییر واقعی در وزن ندارند. اگر نتوان به طور دقیق میزان کاهش وزن را مشخص کرد، ممکن است تغییر در اندازه کمربند یا گشاد شدن لباس، در اثبات کاهش وزن کمک کند. مواردی نیز وجود دارند که بیمار واقعاً دچار کاهش وزن است اما نسبت به آن آگاهی ندارد، بنابراین اندازه گیری وزن در مطب پزشک اهمیت زیادی دارد.
اشتها و سوخت و ساز بدن به وسیله عوامل هورمونی و عصبی تنظیم می شوند که مراکز تغذیه و سیری در هیپوتالاموس نقش محوری در این فرایند دارند.
به طورکلی وقتی که مصرف کالری بیش از میزان کالری در دسترس باشد، کاهش وزن رخ می دهد. از حدود 60 سالگی به طور متوسط هر سال نیم کیلوگرم از وزن بدن کاسته می شود.
مکانیسم های کاهش وزن عبارتند از:
1- کاهش مقدار غذای دریافتی: دریافت مواد غذایی تحت تأثیر محرک های بینایی، بویایی، عوامل ژنتیکی، روانی و اجتماعی است.
2- سوء جذب
3- از دست دادن کالری: به عنوان مثال به علت استفراغ، اسهال، دفع گلوکز در ادرار یا گلوکزوری (در دیابت شیرین)
کاهش وزن ناخواسته به خصوص در سالمندان غیر شایع نیست و با افزایش در میزان ناتوانی و مرگ و میر همراه است. کاهش وزن ناخواسته و قابل توجه با مرگ و میر 25 درصد در طول 18 ماه همراه است. در آن دسته از بیماران مبتلا به سرطان که دچار کاهش وزن هستند، وضعیت عملکردی افت می کند و پاسخ به شیمی درمانی و میانه میزان بقا کم می شود. کاهش وزن قابل توجه، فرد را مستعد عفونت می کند.
در بیماران تحت عمل جراحی غیر فوری (الکتیو) که طی 6 ماه بیش از 4.5 کیلوگرم کاهش وزن داشته اند میزان مرگ و میر وابسته به عمل جراحی بالاتر بوده است. کمبودهای تغذیه ای و ویتامینی می توانند با کاهش وزن شدید همراه باشند.
اختلالات غذایی جدی
تصور همهی ما این است که وزن بدنمان ارتباط مستقیمی با غذاهایی دارد که مصرف میکنیم. زمانی که تغذیهی متعادل و مناسبی داریم مشخص است که وزن متناسبی نیز خواهیم داشت. بدون شک پرخوری نیز باعث چاقی و اضافه وزن میشود. متأسفانه برخی از اختلالات غذایی نیز روی وزن تأثیر میگذارند. آنورکسی (بی اشتهایی روانی) و بولیمی (پرخوری روانی) دو نمونه از اختلالات تغذیهای است که به طور جدی سلامتی افراد را به خطر میاندازد. آنورکسی یک اختلال روانی است که فرد از چاقی و اضافه وزن بی نهایت وحشت دارد و در نتیجه مصرف مواد غذایی را کاهش میدهد و لاغر و لاغرتر میشود. در اختلال بولیمی نیز فرد قبل از سرزنش خود و ورزش زیاد و همچنین مجبور کردن خود به بالا آوردن، به خودش اجازه میدهد که بی وقفه غذا بخورد. این دو مشکل از عوامل اصلی کاهش وزن ناگهانی است که باید خیلی زود مورد درمان قرار بگیرد. به خاطر اینکه هر دو و به خصوص آنورکسی روی عملکرد بدن تأثیر منفی میگذارد. این مشکلات بیشتر در بین نوجوانانی که میخواهند خوشاندام باشند رایجتر است.
دغدغههای فکری و مشکلات روحی
لاغری غیر منتظره میتواند همچنین نشان دهندهی مشکلات روحی مانند استرس و اضطراب زیاد باشد. در جوامع مدرن، استرس از عوامل متعددی مانند مشکلات کاری یا زندگی شخصی ناشی میشود. اگر فردی نتواند شرایط استرسزا را مدیریت کند با مشکلات جسمی مانند لاغری سریع و ناگهانی و همچنین تنفس نا منظم، سرگیجه، درد در ناحیهی قفسهی سینه و تنگی نفس مواجه خواهد شد. توجه داشته باشید که لاغری ناگهانی در بین افرادی که از افسردگی رنج میبرند نیز مشاهده میشود. افراد افسرده کم اشتها شده و از مشکلات گوارشی رنج میبرند که میتواند به لاغری آنها منجر شود.
سرطان
بیماری سرطان یکی از بیماریهایی است که باعث بروز لاغری و کاهش وزن ناگهانی و شدید میشود. هر نوع سرطانی از سرطان کولورکتال گرفته تا سرطان خون و ریه و غیره، بدن را در معرض لاغری شدید قرار میدهد. به خاطر اینکه تومورهای سرطانی متابولیسم بدن را بالا میبرند و به این ترتیب کاهش وزن را سرعت میدهند. افرادی که تحت درمانهایی مانند پرتو درمانی هستند نیز در معرض کاهش وزن زیاد قرار دارند. تومورها زندگی خودشان را دارند و برای بزرگ شدن به خون و ذخایر انرژی بدن دست درازی میکنند. در واقع برای اینکه در بدن زنده بمانند از خون و مواد مغذی بدن استفاده میکنند و گاهی ترکیبات شیمیایی نیز آزاد میکنند که متابولیسم بدن را بالا میبرد. در نتیجه کالری سوزی بیشتر شده و لاغری سرعت میگیرد.
اسهال مزمن
اسهال در نتیجهی تغذیهی نا مناسب یا به دلیل یک بیماری ویروسی به وجود میآید. دلیل آن هر چه که باشد میتوان با مصرف آنتی بیوتیک و داروهای پزشک درمانش کرد. متأسفانه افرادی که به مدت 4 هفته دچار این مشکل باشند یعنی دچار اسهال مزمن شدهاند. این مشکل از اختلالات جدی مانند سندرم روده تحریکپذیر، بیماری سلیاک (عدم تحمل گلوتن)، التهاب روده و غیره ناشی میشود. زمانی که فردی بیش از یک ماه دچار اسهال شود وزن بدن خود را نیز از دست میدهد.
بیماریهای داخلی به چشم دیده نمیشود و به همین دلیل نادیده گرفته میشوند. این بیماریها مانند بیماری قارچی باعث تضعیف سیستم ایمنی بدن میشوند. این بیماریها همچنین باعث بروز مشکلات گوارشی نیز میشوند.
دیابت
دیابت و به خصوص دیابت نوع 1 نیز میتواند یکی از عوامل کاهش وزن غیر منتظره و ناگهانی باشد. دیابت نوع 1 در بین کودکان، نوجوانان و افراد بزرگسال کمتر از سی سال دیده میشود. این بیماری زمانی بروز میکند که بدن نمیتواند به اندازهی کافی انسولین تولید کند تا گلوکزهای ساخته شده را به سمت سلولها ببرد. گلوکز اصلیترین عامل انرژی رسان به بدن است. زمانی که سلولها، گلوکز دریافت نکنند این ترکیب در خون آزاد میشود و فرد را به دیابت دچار میکند. از آنجایی که بدن به اندازهی کافی انرژی دریافت نمیکند لاغر و لاغرتر میشود.
عوامل دیگر لاغری ناگهانی
عوامل و بیماریهای دیگری در کاهش ناگهانی وزن موثرند مانند:
- بیماری ایدز
- اعتیاد
- پرکاری تیروئید
- آرتریت
- بیماری زوال عقل
- کلسیم بیش از اندازهی بدن
- اولسر یا زخمهای گوارشی
- سل
- کولیت یا ورم معده
- مشکلات ریوی
- نارسایی کلیوی
توجه داشته باشید که افزایش سن و سالمندی نیز با کاهش وزن در ارتباط است. باید بدانید که در برخی افراد لاغری یک مسئلهی ژنتیکی است. اگر لاغری شما ارثی است و با وجود وزن کم احساس سلامتی و شادابی دارید جای نگرانی نیست. میتوانید با در پیش گرفتن تغذیهی مناسب و افزایش میزان کالریهای دریافتی وزن خود را افزایش دهید.
توجه داشته باشید که عوامل دیگری مانند مصرف بیش از اندازهی ملین، سوءتغذیه، بیماری پارکینسون و انسداد روده نیز میتواند باعث کاهش وزن ناگهانی شوند.
راههای درمان لاغری ناگهانی
اگر در عرض 6 ماه یا یک سال 5 درصد وزن یا چهار و نیم کیلوگرم وزن از دست دادید آن هم بدون رژیم گرفتن و دلیل خاص یعنی اینکه دچار کاهش وزن ناگهانی شدهاید. درمان این مشکل با توجه به عامل اصلی آن، پیچیدگیهای خود را دارد. اگر متوجه کاهش وزن بیدلیل و ناگهانی خود شدهاید بدون اتلاف وقت به پزشک مراجعه کنید. پزشک میتواند با انجام بررسیهای لازم و مشاهدهی علائم بدنتان، علت را کشف و درمان کند. توصیه میکنیم تغذیهی مناسبی در پیش بگیرید. تا جایی که میتوانید ورزش کنید و بیشتر استراحت کنید.
نظر بدهید