سرطان روده بزرگ
سرطان روده بزرگ
روده بزرگ یا کولون بخش پایانی دستگاه گوارش می باشد. در اغلب موارد، سرطان روده بزرگ خوشخیم و قابل درمان می باشد، اما در صورتی که به موقع تشخیص داده نشود، با گذشت زمان وخیم تر می شود.
سرطان روده بزرگ ناشی از بد خیم شدن سلول های دیواره داخلی روده بزرگ یا کولون است.
پولیپ های کولون و سرطان آن در مراحل اولیه می تواند بدون علامت باشد. بنابراین انجام غربالگری منظم مهم است. درمان سرطان روده بزرگ بستگی به محل، اندازه و میزان گسترش تومور و همچنین وضعیت سلامتی بیمار دارد. شیمی درمانی می تواند سبب بهبود کیفیت زندگی و طول عمر مبتلایان به سرطان روده بزرگ شود.
علائم سرطان روده
تغییر در عادات اجابت مراج، از جمله اسهال یا یبوست و یا تغییر در قوام مدفوع
خونریزی مقعد و یا خون در مدفوع
ناراحتی مداوم شکم، مانند گرفتگی، نفخ و درد
احساس فرد از اینکه که روده به طور کامل تخلیه نمی شود.
ضعف یا خستگی
کاهش وزن بی دلیل
بسیاری از افراد مبتلا به سرطان روده بزرگ، هیچ علامتی را در مراحل اولیه این بیماری گزارش نمی کنند.
هنگامی که علائم ظاهر شود، بسته به اندازه و محل سرطان در روده بزرگ، علایم متفاوت می باشد.
توصیه می شود که تست های غربالگری برای تشخیص سرطان روده بزرگ از سن 50 سالگی شروع شوند و برای کسانی که سابقه خانوادگی ابتلا به آن را دارند، باید از سنین پایین تر آغاز شود.
افرادی که چاق هستند، خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ و مرگ ناشی از سرطان روده در آنها بیشتر است.
علت
در اغلب موارد معلوم نیست چه چیزی باعث سرطان روده بزرگ می شود. پزشکان می دانند که سرطان، سلول های سالم روده بزرگ را تغییر می دهد.
سلول های سالم رشد می کنند و به طور منظم برای حفظ عملکرد بدن تقسیم می شوند. اما زمانی که یک سلول آسیب دیده و سرطانی می شود، سلول های بعد از آن نیز به شکل ناسالم تقسیم شده و رشد می کنند. این سلول های سرطانی می توانند به سلول های مجاور حمله کرده و بافت طبیعی آنها را از بین ببرند.
عواملی که ممکن است خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش دهند، عبارتند از:
سن بالا: اکثر افراد مبتلا به سرطان روده بزرگ مسن تر از 50 سال هستند. اگر چه سرطان روده بزرگ در افراد جوان نیز رخ می دهد، اما احتمال آن خیلی کم است.
بیماری های التهابی روده: بیماری های التهابی مزمن روده بزرگ، مانند کولیت زخمی و بیماری کرون می توانند خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش دهند.
نژاد: آمریکایی های آفریقایی تبار در معرض خطر بیشتری برای سرطان روده بزرگ قرار دارند.
سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان روده بزرگ و پولیپ روده بزرگ
برنامه غذایی پر چرب و کم فیبر
سبک زندگی بی تحرک: اگر شما غیر فعال هستید، احتمال ابتلا به سرطان روده بزرگ در شما بالا می رود. داشتن فعالیت بدنی و ورزش منظم ممکن است خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را کاهش دهد.
دیابت: افراد مبتلا به دیابت و مقاوم به انسولین ممکن است بیشتر دچار سرطان روده بزرگ شوند.
چاقی: افرادی که چاق هستند، افزایش خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ و افزایش خطر مرگ ناشی از سرطان روده بزرگ را تجربه می کنند.
سیگار کشیدن
الکل: استفاده از الکل ممکن است خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش دهد.
اشعه درمانی برای سرطان: پرتو درمانی یا رادیوتراپی ممکن است خطر سرطان روده بزرگ را افزایش دهد.
سرطان روده بزرگ و راست روده سرطانی است که در مراحل ابتدایی از طریق غربالگری قابل پیشگیری و قابل درمان است. اغلب سرطان روده بزرگ از رشدهای کوچکی، یا پولیپهای کوچکی، در روده بزرگ که آدنوم نامیده میشوند، توسعه مییابد. هر قدر آدنوم بزرگتر باشد، بیشتر احتمال دارد که سرانجام سرطانی شود. استفاده از روشهای غربالگری معمولی در افرادی با علائم مذکور یا دارای هر گونه فاکتور خطر، توصیه میشود.
روشهای تشخیصی حهت غربالگری این سرطان عبارتند از:
معاینه راست روده: در این معاینه پزشک راست روده را معاینه میکند تا وجود هر گونه مورد را بررسی کرده و آن را از نظر آغشته بودن با خون مورد بررسی قرار میدهد.
پروکتوسکوپی: در این روش از طریق دستگاههای خاصی به صورت مستقیم داخل راست روده و قسمتهای تحتانی روده بزرگ را مورد مشاهده قرار میدهند. از طریق این روش نیمی از سرطانها قابل تشخیص هستند. در این روش ممکن است بیمار احساس فشار کند، اما احساس درد نخواهد کرد.
کولونوسکوپی: در این روش با ابزارهای خاصی، مشاهده کلی روده بزرگ و راست روده ممکن میشود. در این حالت نیز فرد دردی را احساس نخواهد کرد.
در صورت وجود هرگونه توده در طول این قسمتها باید بخشی از توده برداشته شود تا در زیر میکروسکوپ از نظر وجود بافت یا سلولهای سرطانی مورد بررسی قرار گیرد. این عمل را بیوپسی مینامند.
آزمون آنتی ژن CEA: برای اندازهگیری مارکر درون خون هر چند روشی دقیق نبوده و گاهی بیمار فاقد هر نوع مارکر میباشد.
مراحل سرطان روده بزرگ
مرحله یک: سرطان روده از بین پوشش سطحی (مخاط) روده بزرگ و راست روده رشد کرده است، اما فراتر از دیوار روده بزرگ و راست روده گسترش نمی یابند.
مرحله دو: سرطان از طریق دیواره روده بزرگ یا راست روده افزایش یافته است، اما به غدد لنفاوی مجاور گسترش نیافته است.
مرحله سه: سرطان به غدد لنفاوی مجاور حمله کرده است، اما دیگر بخش های بدن را تحت تاثیر قرار نداده است.
مرحله چهار: سرطان به سایر و اندام های بدن مانند ریه ها گسترش یافته است.
درمان
به طور کلی سه روش درمانی جهت درمان سرطان روده بزرگ وجود دارد که شامل جراحی، پرتو درمانی و شیمی درمانی است. روش درمانی دیگری وجود دارد که در آن از روشهای بیولوژی استفاده میشود. البته استفاده از این روشها در حد مطالعات بالینی است.
جراحی: جراحی شایعترین روش درمانی در تمامی مراحل سرطان به حساب میآید. این روش به طرق مختلف انجام میشود و بر اساس نظر پزشک و مرحلۀ سرطان، روشهای جراحی متفاوت است.
عوارض جانبی جراحی: عوارض جانبی جراحی به محل تومور و نوع جراحی بستگی دارد. معمولاً در چند روز اول بعد از جراحی، بیمار احساس ناراحتی دارد. ولی معمولاً درد با دارو قابل کنترل است. مدت زمان بهبود بعد از عمل جراحی در بیماران، متفاوت است.
پرتودرمانی: در این روش از اشعه X با انرژی بالا برای کشتن سلولهای سرطانی و کوچک نمودن اندازه تومور استفاده میشود. تولید اشعه میتواند خارج از بدن، توسط ماشینهای خاص یا داخل بدن، از طریق مواد تولیدکننده اشعه، صورت گیرد. پرتو درمانی به تنهایی یا همراه با جراحی و شیمی درمانی انجام میشود.
عوارض جانبی پرتو درمانی: شایعترین عوارض جانبی پرتو درمانی خستگی، واکنش پوستی در محل برخورد اشعه با پوست و کاهش اشتها میباشد. هم چنین ممکن است این روش منجر به کاهش گلبولهای سفید خون شود. در بسیاری از موارد این عوارض دائمی نیستند و قابل کنترل و درمان می باشند.
شیمی درمانی: در این روش، از داروها جهت کشتن سلولهای سرطانی استفاده میشود. داروهای ضد سرطانی اکثراً به فرم تزریق داخلی در بدن یا داخل عضلات و برخی به فرم خوارکی استفاده میشود. شیمی درمانی یک روش درمانی سیستمیک به حساب میآید. به این معنا که دارو از طریق جریان خون به قسمتهای مختلف بدن میرود تا سلولهای سرطانی را بکشد. در این روش داروها به صورت دورهای تجویز میشوند؛ یعنی دوره درمانی با یک دوره استراحت ادامه مییابد و بعد از آن، از ابتدا دوره درمانی شروع میشود. در صورتی که سلولهای سرطانی، کبد را درگیر کرده باشند، میتوان دارو را مستقیماً به شریانهای تغذیه کننده کبد تزریق نمود.
بعد از آن که جراح تمامی سلولها و بافت سرطانی را از طریق جراحی برداشت، یک دوره شیمی درمانی نیز داده میشود تا سلولهای سرطانی باقی مانده نیز، در صورت وجود از بین بروند.
عوارض جانبی شیمی درمانی: داروهای شیمی درمانی معمولاً سلولهای با سرعت تکثیر بالا را مورد هدف قرار میدهند. از آنجایی که در بدن علاوه بر سلولهای سرطانی بافتهایی نظیر سلولهای خونی، بافت پوششی سیستم گوارشی و سلولهای فولیکول مو نیز از سرعت تکثیر بالایی برخوردار هستند، لذا ممکن است این بافتها نیز مورد هدف داروهای شیمی درمانی قرار بگیرد. در نتیجه از جمله عوارض جانبی میتوان به عفونت، خستگی، ریزش موی موقتی، زخمهای دهانی و غیره اشاره کرد. کاهش کلی سلولهای خونی، از جمله مهمترین عوارض جانبی داروهای شیمی درمانی است. از آنجایی که داروهای شیمی درمانی، مغز استخوان را به شدت تحت تأثیر قرار میدهد، ممکن است کم خونی (به صورت کاهش انرژی انجام کارها)، کاهش پلاکتهای خونی (به صورت خونریزی) و کاهش گلبولهای سفید (به صورت افزایش استعداد ابتلا به عفونتها) ایجاد شود. معمولاً همۀ کسانی که از این روش درمانی استفاده میکنند به تمامی این علائم مبتلا نمیشوند. همچنین در طی دوره استراحت و بعد از قطع درمان تمامی این علائم برطرف میشوند.
عوامل تشدید کننده: مصرف زیاد گوشتهای چرب، غذاهای خیلی چرب، غذاهای سرخکرده، چاقی و اضافه وزن.
عوامل بازدارنده: مصرف میوهجات تازه مخصوصاً سبزیجات تازه، مصرف گوشت ماهی به جای گوشتهای قرمز، حبوبات، غلات، نوشیدن آب زیاد، و آبپزکردن غذاها (به جای سرخ کردن). ترک مصرف الکل و ترک سیگار و تمرین و همچنین ورزش در بیشتر روزهای هفته میتواند خطر ابتلا به بیماری را کاهش دهد.
جلوگیری
شما می توانید راهکارهای زیر را برای کاهش خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ انجام دهید:
پرهیز از مصرف الکل
عدم مصرف سیگار
ورزش در بیشتر روزهای هفته. سعی کنید هر بار حداقل 30 دقیقه ورزش کنید.
داشتن برنامه غذایی سالم
تناسب اندام و حفظ وزن مناسب بدن
نظر بدهید