بیماری التهابی روده (IBD)
بیماری التهابی روده (IBD)
بیماری های التهابی روده یا (Inflammatory Bowel Disease - IBD) وابسته به شرایط مزمنی است که موجب التهاب در برخی قسمت های روده می شود. بیماری التهابی روده (IBD)، به التهاب مزمن مناطقی از لوله گوارش گفته میشود و شامل دو بیماری مجزا و در عین حال مشابه کولیت اولسراتیو و کرون است.
بیماری کورون (کرون)
این بیماری می تواند در تمام قسمت های لوله گوارش از دهان تا مقعد، رخ دهد. این بیماری بر لایه های عمیق پوشش لوله گوارش اثر می گذارد و می تواند باعث ضایعات بالا و پایین در بین مناطق سالم شود. اغلب این بیماری، بر روده کوچک و روده بزرگ و یا هر دو اثر می کند. بافت روده ای ممکن است تبدیل به مناطق کم عمق، دهانه مانند و یا زخم های عمیق و سنگ فرش مانند گردد.
کولیت اولسراتیو (کولیت زخمی)
بر خلاف بیماری کورون، مناطق درگیر در کولیت اولسراتیو فقط شامل روده بزرگ (کولون) و رکتوم (راست روده) است. التهاب و زخم، تنها بر پوشش سطحی این مناطق اثر دارد. در حالی که بیماری کورون بر عمیقترین پوشش اثر می کند. کولیت اولسراتیو، اغلب فقط سیگموئید را مبتلا می کند، اما مناطق بالاتر را نیز می تواند درگیر کند. سیگموئید، بخش انتهایی روده بزرگ است که نزدیک راست روده و مقعد قرار دارد و حدود 40 سانتیمتر است. هر چه بیشتر کولون تحت تاثیر قرار گیرد، به همان نسبت دارای علائم بدتری خواهد بود.
علائم بیماری های التهابی روده
درد و یا گرفتگی عضلات شکم
اسهال، چندین بار در روز
مدفوع خونی
کاهش وزن
زخم دهان
مشکلات پوستی
آرتریت
مشکلات چشمی
علت بیماری های التهابی روده
پزشکان هنوز علت واقعی بیماری های التهابی روده را درنیافته اند. برخی بر این باورند که سیستم ایمنی بدن توسط چیزی تحریک شده و باعث تولید یک واکنش التهابی در لوله گوارش می شود. پژوهش های جدید، ژنهای خاصی را در بروز بیماری های التهابی روده موثر می دانند.
افراد در معرض خطر
بیماری های التهابی روده در مردان و زنان به طور مساوی بروز می کند. این بیماری اغلب در شروع سن نوجوانی و جوانی رخ می دهد. افراد دارای سابقه خانوادگی ابتلا به بیماری های التهابی روده، ده برابر احتمال بیشتری دارد که به این بیماری دچار شوند.
بیماری التهابی روده (IBD) همان سندروم روده تحریک پذیر (IBS) نیست!
گاهی IBD با IBS اشتباه گرفته می شود. هر دوی این بیماری ها باعث بروز مشکلات گوارشی مزمن می شوند. بیماران دچار بیماری التهابی روده، دارای التهاب، زخم و دیگر آسیب های آشکار در داخل دستگاه گوارش می باشند. ولی بیماران دچار سندروم روده تحریک پذیر، هیچ گونه آسیبی ندارند، بلکه دچار علائمی از قبیل گرفتگی روده ها (دل درد)، اسهال و یبوست می شوند. IBS بسیار شایع است و خطر کمتری نسبت به IBD دارد.
بیماری های شبیه بیماری های التهابی روده
دیورتیکولیت: علائم دیورتیکولیت عبارت است از درد شکم، نفخ و اسهال (مانند IBD)، اما در این بیماری در امتداد دیواره روده بزرگ، کیسه ها ملتهب و عفونی می شوند.
بیماری سلیاک : سلیاک با علائم دل درد و اسهال مکرر شناخته می شود. علت بروز آن پروتئین موجود در گندم (گلوتن) می باشد. با آزمایش می توان بیماری های روده ای را از هم تشخیص داد.
راه های تشخیص بیماری های التهابی روده
- آزمایش خون
- اشعه X باریوم: باریوم، مایع گچی است که یا از طریق دهان و یا از طریق تنقیه به بیمار می دهند. این عمل کمک می کند تا پزشکان نقاط مشکل دار، مانند زخم، ورم، باریک شدن و یا انسداد روده را ببینند.
- سی تی اسکن
- کولونوسکوپی (تصویر کناری)
- بیوپسی (نمونه برداری)
درمان بیماریهای التهابی روده
آمینوسالیسیلاتها: آمینوسالیسیلاتها به عنوان درمان نگهدارنده در مبتلایان به بیماریهای التهابی روده خفیف تا متوسط تجویز میشوند. این گروه داروها برای درمان کولیت اولسراتیو و به صورت قید نشده در برچسب دارویی، برای درمان کرون نیز تجویز میشوند.
آمینوسالیسیلیک اسید که با نام مسالامین شناخته میشود، در القای بهبودی و درمان نگهدارنده مبتلایان به کولیت اولسراتیو موثر است. سولفاسالازین که مولکول سولفاپیریدین متصل به 5- آمینوسالیسیلیک اسید است، از گذشته برای درمان کولیت اولسراتیو تجویز می شده است. سولفاسالازین اولین آمینوسالیسیلات مورد استفاده در بیماریهای التهابی روده است و خواص ضد التهابی مطلوب آن روی لوله گوارشی، تصادفا زمانی که برای درمان آرتریت روماتویید به کار میرفت، یافت شد. مصرف این دارو با عدم تحمل و عوارض ناخواسته کشندهای نظیر گزانتما، تب، آنژیوادم، تخریب کبد همراه است.
طی زمان مشخص شد که بخش فعال سولفاسالازین، 5- آمینوسالیسیلیک اسید است و مقصر در بروز بسیاری از عوارض ناخواسته دارو، بخش سولفاپیریدین آن. تجویز 5- آمینوسالیسیلیک اسید مقعدی درمان ارجح در هر دو شکل کولیت اولسراتیو خفیف تا متوسط است. مزیت اصلی این شیوه درمان، اثرگذاری مستقیم دارو بر محل مورد نظر و به حداقل رساندن عوارض ناخواسته سیستمیک است. 5- آمینوسالیسیلیک اسید خوراکی در بیمارانی که تمایلی به مصرف مقعدی این دارو ندارند و نیز با عدم تحمل این شیوه مصرف روبهرو بودهاند، توصیه میشود.
کورتیکواستروییدها: با توجه به خاصیت ضد التهابی این گروه دارویی، اشکال مقعدی، خوراکی و وریدی آن برای درمان کولیت اولسراتیو تجویز میشوند و انتخاب شکل دارویی بستگی به شدت و وسعت بیماری دارد. تجویز مقعدی کورتیکواستروییدها در مقایسه با شکل مقعدی 5- آمینوسالیسیلیک اسید اثربخشی کمتری دارد، اما ترکیب هر دو از مصرف هر کدام از آنها به تنهایی به مراتب موثرتر است. استروییدهای خوراکی نظیر پردنیزون، در اغلب موارد برای بیماران با کولیت اولسراتیو فعال متوسط تا شدید تجویز میشوند.
کورتیکواستروییدهای وریدی در بیماران بستری مبتلا به کولیت اولسراتیو شدید یا فولمینانت و آن گروه از بیماران که به درمان با کورتیکواستروییدهای خوراکی پاسخ ندادهاند، توصیه میشوند.
کورتیکواستروییدها، درمان اصلی برای القای بهبود و متوقف ساختن پیشرفت بیماری کرون متوسط تا شدید در نظر گرفته میشوند. تجویز این گروه دارویی در بیماری کرون به دلیل شروع اثر سریع آن در کاهش التهاب روده متداول است و بهبودی طی 4 تا 8 هفته در نزدیک به 75 تا 95 درصد از بیمارانی که کورتیکواسترویید خوراکی یا وریدی به میزان 40 تا60 میلیگرم در روز برای آنها تجویز شده، دیده میشود. البته با وجود آنکه پاسخدهی درمانی به استروییدها خوب است، به دلیل عوارض ناخواسته و نیز ناکفایتی در مقایسه با سایر داروهای موجود، مصرف آن به عنوان داروی نگهدارنده توصیه نمیشود.
ایمونومدولاتورها: درمانهای مهارکننده دستگاه ایمنی شامل آزاتیوپرین و متابولیت آن یعنی 6-مرکاپتوپورین در درمان نگهدارنده مبتلایان به کرون موثر هستند. دوز داروی مصرفی برای درمان بیماریهای التهابی روده معمولا کمتر از دوز به کار رفته برای مهار سیستم ایمنی پس از پیوند است.
در مورد بیماری کرون، موثرترین دوز آزاتیوپورین 2 تا 5/2 میلیگرم در روز به ازای هر کیلوگرم وزن بدن و برای 6- مرکاپتوپورین، 1 تا 5/1 میلیگرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در روز است. در حدود 25 تا50 درصد از بیمارانی که درمان با آزاتیوپرین یا 6- مرکاپتوپرین را تحمل نکردهاند، از درمان با متوترکسات سود میبرند. دوزهای بالاتر از 5 میلیگرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در روز سیکلوسپورین، در القای بهبودی در بیماران با بیماری کرون فعال موثر شناخته شده است، هر چند که معمولا عود بیماری به دنبال قطع مصرف دارو رخ میدهد.
آنتیبیوتیکها: پر مصرفترین آنتیبیوتیک در درمان بیماریهای التهابی روده، مترونیدازول و سیپروفلوکساسین هستند. مطالعات انجام شده روی اثربخشی آنتیبیوتیکها در درمان کرون یا کولیت اولسراتیو برای نتیجهگیری قطعی کافی نیستند.
نظر بدهید