ریفلاکس
ریفلاکس
بیماری ریفلاکس و علل آن
ریفلاکس(REFLUX) بیماری می باشد که حدود 40 درصد افراد جامعه را گرفتار می کند و در 15 درصد موارد، این بیماری به شکل شدید و آزار دهنده است. در این بیماری اسید معده به همراه غذا، از معده به مری بر می گردد (مانند تصویر بالا) و مردم بعد از خوردن غذا، احساس لذت و رضایت ندارند. ریفلاکس یکی از بیماری های شایعی است که مردم از ترش کردن شکایت دارند و از احساس زندگی مطلوب و لذت بخش رنج می برند.
 |
علایم بیماری ریفلاکس کدام است؟
شایع ترین علامت این بیماری ترش کردن و سوزش سر دل می باشد و از علایم دیگری که کمتر شایع می باشد داشتن حالت تهوع، استفراغ، درد سینه و گلو، بعضی اوقات گوش درد، سرفه و حتی تشدید حملات آسمی در بیماران مبتلا به آسم می باشد. هم چنین داشتن خشونت صدا و به ندرت احساس گیر کردن غذا در مری (دیسفاژی) نیز در این بیماران دیده می شود.
عوامل زمینه ساز بیماری ریفلاکس کدام است؟
از مهم ترین عوامل زمینه ساز یا تشدید کننده این بیماری می توان به عواملی مانند عادات زندگی، عادات غذایی، مصرف داروها و چاقی اشاره کرد. با توجه به این که چاقی در کشورهای در حال توسعه روز به روز در حال افزایش می باشد، این بیماری نیز در این جوامع بیشتر دیده می شود. ولی خوشبختانه، با کاهش و تنظیم وزن، علایم این بیماری قابل کنترل و درمان می باشد.
از عوامل غذایی که با بیماری ریفلاکس در ارتباط است می توان به مصرف غذاهای پر چرب اشاره کرد. از عوامل دارویی می توان به مصرف نیترات ها و کلسیم بلاکرها اشاره کرد که مصرف بیش از اندازه این مواد باعث تشدید بیماری ریفلاکس می شوند.
راه های تشخیص بیماری کدام است؟
غالباً برای تشخیص این بیماری نیاز به استفاده از وسیله تشخیصی خاصی نمی باشد، چون علایم بارز این بیماری ترش کردن می باشد که خود بیماران این نکته را ذکر می کنند. ولی در بعضی از موارد برای تشخیص قطعی می توان از آندوسکوپی و گرافی باریوم سوالو (Barium Swallow) و PH متری استفاده کرد.
نکته مهم در ارتباط با تشخیص این بیماری آن است که در بعضی افراد ممکن است این بیماری با دردهای قلبی اشتباه شود، بنابراین تشخیص بیماری ریفلاکس از بیماری های حاد قلبی بسیار مهم می باشد و از طرفی شایع ترین علت دردهای سینه غیر قلبی، بیماری ریفلاکس می باشد.
سرفه مزمن هم از علامت های نسبتاً شایع بیماری ریفلاکس می باشد که ممکن است با بیماری های ریوی اشتباه شود و در بیماران مبتلا به آسم، ریفلاکس می تواند باعث تشدید علایم آسم شود.
این بیماری بیشتر در چه افرادی دیده می شود؟
این بیماری معمولاً در افراد چاق و افرادی که از رژیم های غذایی پر چرب و کالری زیاد استفاده می کنند دیده می شود. هم چنین در بیمارانی که دچار فتق مری می باشند، نیز احتمال بروز ریفلاکس بیشتر است.
از عوامل تشدید کننده این بیماری می توان به عواملی مانند خوردن غذاهای سنگین و خوابیدن زود هنگام بعد از مصرف غذای سنگین و حجیم اشاره کرد.
این بیماری در آقایان سفید پوست با شیوع بیشتری نسبت به خانم ها و دیگر نژادها دیده می شود.
 |
عدم درمان بیماری چه عوارضی را به همراه دارد؟
عدم رعایت رژیم غذایی و درمان دارویی، در دراز مدت میتواند، باعث تغییراتی در سلولهای ناحیه پایین مری شده که در نهایت زمینه ساز ایجاد سرطان مری میگردد، ولی خوشبختانه این عارضه شایع نمی باشد.
بیمارانی که بهبود نیافتهاند و خود سرانه دارو مصرف میکنند
مهم ترین توصیه به این بیماران، رعایت رژیم غذایی و تعدیل عادت غذایی، عدم مصرف خود سرانه دارو، مراجعه به یک پزشک متخصص داخلی یا فوق تخصص گوارش و فقط مصرف داروهای تجویز شده توسط ایشان میباشد.
در صورت عدم بهبودی، علیرغم رعایت موارد فوقالذکر و مصرف داروی مناسب، باید تحت نظر پزشک معالج، سایر بررسیهای تشخیصی لازم برای ایشان انجام گیرد.
مهم ترین مشکل در برخورد با این گونه بیماران، سخت بودن پذیرش و اجرای توصیههای رژیمی و نیز مصرف دارو برای مدت زمان طولانی است. اکثر بیماران به دنبال درمانی هستند که در یک دوره زمانی کوتاه باعث بهبود همیشگی آنها شود. ولی متاسفانه به دلیل ماهیت بیماری چنین امری معمولاً امکان پذیر نبوده و بیماران باید توجیه شوند، که مادامی که رژیم را رعایت کرده و دارو مصرف میکنند، معمولاً مشکلی ندارند، ولی با عدم رعایت رژیم یا قطع دارو، تقریباً همیشه مشکل عود خواهد کرد.
توصیه به بیماران مبتلا به سوزش سردل
توصیه نهایی به بیماران، مراجعه به پزشک، رعایت موارد فوقالذکر و مصرف داروی مناسب تجویز شده توسط پزشک صاحب نظر، در زمینه بیماریهای گوارشی است.
به یاد داشته باشید، که استرس و فشارهای عصبی یکی از عوامل تسریع کننده عود بیماری است، پس آرامش خود را حفظ کنید.
توصیه به این بیمار نیز مشابه موارد ذکر شده میباشد، یعنی لاغر شدن در صورت چاقی، رعایت رژیم غذایی، عدم مصرف خود سرانه دارو و خصوصاً شربت آنتی اسید که تنها اثر تسکینی دارد، مراجعه به پزشک متخصص و از همه مهم تر پذیرش این مساله که درمان بیماری، طولانی مدت و با مدت نا مشخص است.
در ضمن در صورت رعایت موارد ذکر شده، اگر باز هم بهبودی حاصل نشود، حتما انجام بررسیهای تشخیصی مانند انجام آندوسکوپی دستگاه گوارش لازم میباشد.
سوزش سر دل یا ترش کردن غذا
احساس سوزش در قسمت تحتانی قفسه سینه همراه با ترش كردن و احساس تلخی در دهان و گلو را "سوزش سر دل" میگویند. به این بیماری، "بازگشت اسید معده به مری" یا "رفلاکس معده" نیز گفته میشود.
سوزش سر دل میتواند بعد از خوردن یك غذای سنگین یا در هنگام خواب برای مدت چند دقیقه یا چند ساعت احساس شود.
علت این بیماری بسته نشدن دریچه ی بین مری و معده است؛ در نتیجه اسید معده به سمت مری بر می گردد، یعنی همان "ترش کردن غذا" و این اسید، مری را تحریك می کند و سبب درد و سوزش سر دل میشود.
وقتی که غذا بلعیده می شود، از طریق مری پایین آمده و به سمت معده می رود. در محل ورود و خروج معده، ماهیچههای حلقوی وجود دارند که به آنها اصطلاحاً اسفنکتر (SPHINCTER) گفته می شود و به عنوان دریچه عمل می کنند. وقتی غذا به معده می رسد، دریچه یا اسفنکتر بالایی معده باز شده و اجازه می دهد که غذا وارد معده شود. سپس این دریچه بسته می شود تا غذا و شیره گوارشی در معده نگهداری شوند. اگر این اسفنکتر خراب شود یا نشتی داشته باشد، شیره گوارشی که حاوی اسید معده نیز می باشد، به سمت بالا رفته و وارد مری می گردد. البته برگشت اسید معده به مری ممكن است به دلیل افزایش اسید معده نیز باشد.
ترش کردن غذا وقتی ایجاد می شود که اسید معده به مری برگردد. این اسید، مری را تحریك می کند و سبب درد و سوزش سر دل میشود.
اگر سوزش سر دل زیاد طول بكشد ممكن است التهاب مخاط مری را به وجود آورد. در صورت پیشرفت التهاب مخاط مری، مری تنگ شده و امكان دارد دچار خونریزی شود و بلع نیز با مشكل مواجه می شود.
سوزش سر دل میتواند نشانهای از وجود زخم باشد.
توصیه های لازم برای جلوگیری از سوزش سردل
- از دراز کشیدن بعد از خوردن غذا پرهیز کنید.
- بعد از خوردن غذا، در وضعیت زانو در بغل ننشینید.
- حداقل 3 ساعت قبل از خواب چیزی نخورید.
ـ موقع خوابیدن زیر سر خود را 10 تا 12 سانتیمتر بالاتر ببرید.
- موقع خوابیدن به پهلوی راست و کمی خمیده بخوابید.
- تعداد دفعات وعده ی غذا را زیاد و حجم آن را کم کنید تا معده تان زیاد پُر نشود.
- در طی روز زیاد دولا و راست نشوید.
ـ اگر اضافه وزن دارید، وزنتان را كم كنید.
ـ از پُرخوری پرهیز كنید.
- باید از خوردن وعده های غذایی خیلی سنگین و چرب بپرهیزید.
- سعی کنید همراه وعده های غذایی آب نخورید.
ـ از خوردن غذاهای اسیدی مثل انواع گوشت، حبوبات و تخم مرغ پرهیز کنید، زیرا ترشح اسید معده را بسیار افزایش می دهند.
- مصرف میوه های ترش و اسیدی مثل انواع آلو و گوجه، غذاهای تند (ادویه دار) و نوشابه های گازدار را کاهش دهید.
- موادی مثل نعنا، قهوه، شکلات و الکل را مصرف نکنید.
- اگر زخم یا التهاب معده دارید، از خوردن میوه ی خام پرهیز کنید.
- لباسهای تنگ نپوشید و كمربندتان را محكم نبندید.
- اگر سیگاری هستید، سیگار كشیدن را ترك كنید.
- درمان این بیماری اغلب با خوردن آنتی اسیدها بهبود مییابد. داروهای آنتی اسید، اسید موجود در معده را خنثی میكنند. سعی كنید آنتی اسیدی مصرف كنید كه هم «هیدروكسید منیزیم» و هم «هیدروكسید آلومینیوم» داشته باشد.
اگر تغییر سبك زندگی و مصرف آنتی اسید در بهبود علائم شما كمكی نكرد، به پزشك مراجعه كنید تا داروی دیگر یا یك سری آزمایش برای شما تجویز كند. این آزمایشات شامل عكس برداری از قفسه سینه برای بررسی وجود زخم، ارزیابی وضعیت اسید داخل مری، آندوسكوپی مری و پیدا كردن باكتری مولد زخم است.
مصرف قهوه و چای پر رنگ در بروز زخم معده نقش دارند. مصرف قهوه، چای پر رنگ، الكل و ادویه در تشدید و بروز بیماری زخم معده دخالت دارند. همچنین مصرف زیاد غذاهای ترش، شور، میوه و سبزیجات خام و برنج نیز در ازدیاد ترشح اسید معده و سوزش و دردهای معده و اثنی عشر و در نتیجه مزمن شدن و تورم آن دخالت دارند.
مبتلایان به زخم معده و اثنیعشر و ناراحتی روده بهتر است از غذاهایی استفاده كنند كه هضمشان آسان و ساده بوده و باعث نفخ دستگاه گوارش نشود.
استرس و فشار عصبی، داشتن گروه خونی O، میكروب هلیكوباكتر پیلوری، مصرف قهوه و الكل از عوامل تشدید كننده زخم معده و اثنیعشر هستند.
البته مصرف میوه و سبزی خام در افرادی که ناراحتی معده دارند، مضر است. بنابراین باید میوه و سبزی را تا حد ممکن به صورت پخته مصرف کنند.
زخم معده، سوزش انتهای مری یا G.E.R.D
مهمترین علل:
بسیاری از پزشکان میکروب معده یا به عبارت دیگر هلیکو باکتر را عامل سوزش معده می دانند. موارد دیگری نظیر رژیم غذایی غلط و سبک تغذیه نا درست در دراز مدت، و خواب بعد از غذا نیز می تواند از علت های بیماری باشد. و اما مهمترین علت که معمولا" درمان آن بسیار سخت است، متحمل شدن فشار روحی و استرس در دراز مدت (1 تا 3 سال و یا بیشتر) و عصبانیت های مکرر می باشد که این موارد از عملکرد صحیح دریچه (عضله ی صاف) انتهای مری* جلوگیری و به تبع آن سوزش معده و مری می شود.
* (کار این عضله جلوگیری از برگشت محتویات معده به مری است به طوری که فقط اجازه می دهد غذا از آن وارد معده شود و باد (آروق) معده از معده خارج شود)
درمان ها:
با شکایت بیمار از سوزش معده معمولا پزشک با تشخیص علت میکروبی نسخه زیر را برای آن تجویز می کند:
کپسول امپرازول یا پنتاپرازول و یا مشابه آنها (parreit) به صورت 40 یا 20 میلیگرم و تا نیم ساعت قبل از صبحانه
در صورت ابتلای بیمار به پولیپ مری این دارو 6 ماه تا دو سال هم مصرف می شود.
آنتی اسید مانند قرص رانیتیدین بعد از صبحانه و یا بعد از نهار و یا جایگزین آن فاموتیدین 40 میلی گرم قبل از خواب
این نسخه ممکن است چند دوره تمدید شود و یا داروهای مشابهی با انواع دیگر در صورت نیاز تجویز شود و پرهیز غذایی لازم.
آخرین درمان: جراحی و تغییر در دریچه انتهای مری (عوارض زیادی به دنبال دارد مثلا از دست دادن توانایی اروق زدن)
خطرات درمان طولانی مدت
نسخ فوق ضمن کارایی بالا در صورت استمرار و طولانی شدن مضراتی مهم نیز به همراه دارد که به تعدادی اشاره می شود:
1- آهن و سایر فلزات لازم برای بدن در محیط اسیدی جذب می شود و چون در نسخه ذکر شده و عموم نسخ تجویز شده برای سوزش حتما آنتی اسید موجود است باعث ایجاد اختلال در جذب آهن و سایر فلزات مورد نیاز بدن شده و عوارض کمبود آنها را به دنبال دارد.
2- مصرف مستمر داروهای فوق باعث سازگاری بدن و فعال شدن پمپ های اسید معده در صورت قطع دارو می شود. (اعتیاد به آنتی اسید)
3-مضرات کبدی و ... که عموم داروها به دنبال دارند.
و اما باید بدانید که اگر با حداکثر 9 ماه مصرف مرتب و به موقع نسخ تجویز شده ی یک پزشک خوب و همچنین پرهیز غذایی درمان حاصل نشد، علت بیماری، میکروب معده نیست و باید چاره ی دیگری اندیشید.
مهمترین علت می تواند افسردگی، داشتن استرس های بیهوده (وسواس روحی و عملی) و عصبانیت های مکرر باشد که می توان به جای آنها از فشار عصبی یاد کرد. پس با یافتن علت بروز بیماری می توان با حذف آن و یا به حداقل رساندن، بیماری را به حداقل رساند و یا احتمالا درمان کرد.
باید توجه داشته باشید اگر فشار عصبی شما دوره ای طولانی دارد معمولا با از بین بردن علت های فشارها و تنفس روحی، درمان شما نیز معمولا به همان اندازه طول خواهد کشید. (مثلا افسردگی 2 سال دوره ی درمان نیز دو سال)
خطر جدی عدم درمان
توصیه جدی: بسیاری از بیماران به وجود این بیماری عادت کرده اند و در درمان آن کوتاهی می کنند، توجه داشته باشید وجود این بیماری در بدن ضمن تبدیل مواد مغذی معدی به مواد سمی و جذب آن باعث برگشت محتویات داخل معده (اسید و شیره)به مری می شود و چون جدار مری در برخورد با محتویات برگشتی بسیار آسیب پذیر است، برگشت طولانی مدت محتویات به مری می تواند باعث ایجاد سرطان گردد. لذا به بیماران توصیه می شود حتما درمان خود را کامل کنند.
پرهیز غذایی صحیح برای رفلاکس
1- نمک خود به تنهایی اثری همانند سرکه بر روی مری و تشدید رفلاکس دارد پس مصرف آن را به حد اقل برسانیم.
2- حجم غذا بایستی به گونه ای باشد که احساس کنیم حداقل یک سوم معده خالی است یعنی معده را کامل پر نکنیم و یا به عبارتی قبل از سیر شدن دست از غذا بکشیم.
3- تا نیم ساعت قبل از غذا و تا حداقل یک ساعت بعد از غذا آب یا شربت یا هر نوشیدنی دیگری ننوشید (برای تامین آب مورد نیاز بدن در مواقع دیگر آب زیاد بنوشید) بعضی نوشیدنی ها مثل قهوه، چای، الکل و آب پرتقال نیز باعث بروز سوزش معده می شود. آب بهترین نوشیدنی می باشد که اسیدهای دستگاه گوارش را رقیق می کند.
4- بعضی از غذاها و میوه ها با افزایش بیش از حد اسید معده و یا شل کردن دریچه مری - معده ابتلا به سوزش معده را افزایش می دهد. مثلا گوجه فرنگی، پیاز، سیر، شکلات، نعناع، غذاهای چرب و مرکبات مثل پرتقال و گریپ فروت و هلو و شلیل این عارضه را تشدید می کند. همچنین لازم است سایر غذاهای چاشنی دار و ادویه جات که این اختلال را تحریک می کنند را محدود کرد. (میوه جات را به صورت کمپوت و با حجم کم می توان میل نمود)
نظر بدهید