اسهال حادچیست؟
مشخص کردن نوع اسهال (التهابی و غیر التهابی) به افتراق علل عفونی اسهال کمک میکند. اسهال غیرالتهابی یعنی اسهال آبکی غیر خونی که همراه با درد خفیف شکم، تهوع یا استفراغ میباشد و اسهال التهابی یعنی وجود تب بالا یا اسهال خونی که دلالت بر آسیب بافت روده به علت تهاجم عوامل عفونی دارد.
حمله اسهال میتواند گهگاه در هر کسی به علل بیاهمیت بروز کند اما به زودی برطرف میشود. و اثر پایداری از آن بر جای نمیماند. غالب موارد اسهال حاد مدت کوتاهی طول میکشند و جستجوی علت آنها ممکن است ضرورتی نداشته باشد. اسهال حاد معمولا با علائم اجابت مزاج شل و آبکی، گاهی ناتوانی در کنترل اجابت مزاج، درد شکمی همراه با دل پیچه، تهوع و استفراغ بروز میکند.
در صورتیکه هریک از علائم زیر در بیمار اسهال وجود داشته باشد باید علت اسهال جدی گرفته و بررسی و درمان شود:
- اگر اسهال بیش از 48 ساعت طول بکشد.
- اگر مخاط، خون، یا کرم در مدفوع ظاهر شود.
- اگر تب به 3/38 درجه سانتیگراد یا بالاتر برسد.
- اگر درد شدیدی در شکم یا راست روده به وجود آید.
- اگر علایم کم آبی ظاهر شوند که شامل خشکی دهان، خشکی پوست و پوست چروکیده، تشنگی شدید، بیحالی، فرورفتگی چشمها، کاهش وزن سریع و ادار کم یا به کلی عدم وجود ادرار میباشند. کم آبی بدن خصوصاً در شیرخواران (در صورتی که اسهال طول بکشد)، از عوارض خطرناک اسهال حاد است.
اقدامات تشخیصی ممکن است شامل بررسی آزمایشگاهی و کشت نمونه مدفوع باشد. شرح حال دقیق و کامل در مورد علایم، زمان و مدت اسهال، شدت اسهال، و وضعیت سلامت عمومی بیمار میتواند به تعیین علت اسهال کمک کند. اگر شواهدی دال بر وجود بیماری جدی وجود داشته باشد، امکان دارد آزمایشات بیشتری انجام شوند.
علل
مهمترین علل اسهال حاد عوامل و ارگانیسمهای عفونی (ویروسی، باکتریایی ،انگلی و کرمها) هستند. از علل مهم دیگر داروها و سموم (مثل مسمومیت غذایی) هستند.
علل عفونی اسهال
| عفونتهای باکتریال ناشی از اشیریاشیوکولی E-Coli، شیگلا، سالمونلا، کامپیلوباکتر، یرسینیا، مسمومیت غذایی با استافیلوکوک و عوامل ویروسی شایعترین علل اسهال حاد را تشکیل میدهند که اکثر موارد خود به خود بهبود مییابند. همچنین عوامل دیگری مانند ویبریو کلرا یا وبا، ژیاردیا و آمیب نیز از جمله علل مهم اسهال حاد هستند که میتوانند اسهال خونی نیز بوجود بیاورند. |
تجویز آنتیبیوتیک طی چند هفته قبل، احتمال کولیت ناشی از کلستریدیوم دیفیسیل را افزایش میدهد. و بالاخره عفونت HIV (ایدز) و بیماریهای مقاربتی (سیفیلیس، گونوره یا سوزاک و ...) باید مد نظر باشد.
علل دارویی اسهال حاد
مصرف داروهایی مثل مسهلها (ملینها)، داروهای ضداسید (آنتیاسیدها)، آنتیبیوتیکها، داروهای قلبی (دیگوکسین، کینیدین)، کلشیسین، داروهای ضد سرطان و اشعه درمانی برای سرطان میتونند باعث اسهال شوند. که معمولا با قطع دارو علائم برطرف میشود.
بیماریها به عنوان علت اسهال
بروز یک بیماری اخیر، سرکوب ایمنی به علت بیماری یا داروها، ناراحتی عاطفی یا استرس حاد، و بیماریهای رودهای از جمله بیماری کرون (آنتریت منطقهای)، سندرم روده تحریکپذیر (کولیت عصبی) ، بیماری التهابی روده (IBD)، سندرم سوءجذب، بیماری یا تومور لوزالعمده (بدخیم یا خوشخیم)، دیورتیکولیت میتوانند باعث اسهال شوند. اسهال حاد ممکن است به علت شیمیدرمانی، شروع تغذیه رودهای بدنبال گرسنگی طولانی، سرریز شدن بدنبال توده مدفوعی و یا وضعیتهای ویژه مثل دو ماراتون نیز بوجود آید.
عوامل دیگر
سوء مصرف الکل، مسمومیت غذایی، آلرژی غذایی، غذاهایی مثل آلو یا حبوبات، محیط زندگی شلوغ و عدم رعایت کافی بهداشت، مسافرت به کشورهای دیگر، از عوامل دیگر مسبب اسهال هستند.
پیشگیری
- بهداشت کامل را رعایت کنید. دستان خود را پس از اجابت مزاج و قبل از دست زدن به مواد غذایی بشویید. از نوشیدن آب نهرها، چشمهها، یا چاهها که تصفیه نشدهاند، خودداری کنید.
- از خوردن غذاهای خام و نیمپزی مثل غذاهای دریایی، غذاهای بوفهای یا پیکنیکی که چندین ساعت در بیرون رها شدهاند، و غذاهایی که فروشندگان دوره گرد میفروشند خودداری کنید.
- اگر فکر میکنید که یک دارو باعث اسهال شده است، با پزشکتان مشورت کنید. و ... .
درمان
- درمان اصلی بیماران اسهالی هیدراسیون (تامین آب از دست رفته) میباشد. دادن مایعات داخل وریدی در موارد شدید نیاز میشود. بستری کردن بیمارانی که شدیداً مریض احوالند، خصوصاً کودکان کم سن و سالی که کمآبی دارند، لازم میباشد.
- عوامل عفونی شایعترین علت اسهال حاد است که در اکثر موارد خود محدود شونده بوده و نیاز به درمان ضدمیکروبی ندارند. در بعضی موارد باعث بروز علائم شدیدتر و یا اسهال خونی میشوند که در این موارد درمان دارویی و آنتی بیوتیک برای انگل یا باکتری به خصوص به عنوان علت اسهال، لازم میشود.
- در صورتی که اسهال علامت یک بیماری خاصی است، بیماری زمینهساز اسهال باید درمان شود.
- در موارد خفیف و بدون علت اسهال میتوان از داروهایی مثل لوپرامید و پپتوبیسمول و سایر داروهای ضداسهال استفاده کرد.
- اگر دل پیچه وجود دارد، روی شکم کمپرس داغ، شیشه آب داغ، یا صفحه گرمکننده الکتریکی بگذارید.
رژیم غذایی
- مایعات زیاد بنوشید. اگر تهوع ندارید، تنها مایعات شفاف را به طور تدریجی بنوشید تا زمانی که اسهال برطرف شود، مثل چای، سوپ، یا ژلاتین. در موارد اسهال شدید ممکن است نیاز به دادن آب و الکترولیت به صورت اورژانس وجود داشته باشد تا کم آبی جبران شود.
- اگر همراه اسهال تهوع وجود داشته باشد، تنها قطعات کوچک یخ بجوید.
- پس از رفع علایم، غذاهای نرم مثل غلات، برنج، تخم مرغ، و سیب زمینی پخته شده، و نیز ماست به مدت 2-1 روز میل کنید.
- از مصرف الکل، کافئین، شیر و محصولات لبنی خودداری کنید.
- دو تا سه روز پس از رفع اسهال، رژیم غذایی عادی خود را از سر گیرید. البته بهتر است از مصرف میوه، الکل، و غذاهای پر ادویه تا چند روز دیگر پرهیز کنید.
نظر بدهید